آیا بن سلمان برای عادی سازی روابط با اسرائیل به فشار آمریکا تن خواهد داد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ پس از توافق نامه صلح ماه گذشته امارات و اسرائیل، این هفته پرزیدنت دونالد ترامپ و سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی به صورت تلفنی با یکدیگر گفتگو کردند. سخنگوی کاخ سفید گفت که دونالد ترامپ به ملک سلمان گفته که از باز شدن حریم هوایی عربستان برای پروازهای بین امارات و اسرائیل استقبال می کند. نخستین پرواز مستقیم یک هوپیمای تجاری اسرائیل به نام  هواپیمای «El Al 971» توسط ریاض اجازه داده شد تا از حریم هوایی عربستان سعودی عبور کند و این هواپیما حامل جارد کوشنر داماد ترامپ بود که سیاست خاورمیانه ای دولت ترامپ را رهبری می کند.

چند روز بعد عربستان سعودی با انتشار اعلامیه ای گفت که پس از درخواست رسمی امارات متحده عربی، ما تصمیم گرفته ایم که اجازه پروازهای بین امارات و اسرائیل را از طریق عربستان سعودی صادر کنیم. جارد کوشنر در سفر خود به ابوظبی اظهار داشت که صد درصد مطمئن هستم که سایر کشورهای عربی از شناسایی روابط با اسرائیل، از مسیر امارات متحده عربی پیروی خواهند کرد. او سپس به بحرین، عربستان سعودی و قطر سفر کرد و فشار بر سایر کشورهای عربی را شروع نمود.

با این حال بر اساس گزارش خبرگزاری دولتی عربستان سعودی، ملک سلمان در طی این تماس تلفنی به دونالد ترامپ گفت که عربستان سعودی تا زمانی که صلح بین اسرائیل و فلسطین برقرار نشود، از عادی سازی با اسرائیل تبعیت نخواهد کرد. پس از اعلام عادی سازی امارات و اسرائیل، کارشناسان پیش بینی کرده اند که این توافق آغاز یک روند جدید است که در نهایت می تواند به عادی سازی بین اسرائیل و کل جهان عرب منجر شود. همانطور که مشخص است برخی از رهبران منطقه ای اقدام عادی سازی امارات را تحسین کردند و برخی دیگر آن را محکوم و برخی دیگر به نظر می رسید که علاقه مند به چنین توافقاتی هستند.

در واقع بسیاری از رهبران دولت های عربی خلیج فارس مدت هاست که با اسرائیل در زمینه های همکاری نظامی، تجاری، اشتراک گذاری اطلاعات، فناوری، امنیت سایبری و... روابط مخفیانه ای دارند. بازرگانان اسرائیلی با استفاده از گذرنامه خارجی اغلب به کشورهای حوزه خلیج فارس مانند امارات متحده عربی پرواز می کنند. برخی ممکن است تصور کنند که اعلام عادی سازی روابط بین اسرائیل و امارات یک تحول شگفت آور و تغییر عمده سیاست برای کشورهای حوزه خلیج فارس است. اما اگر حقیقت گفته شود، اعلامیه فقط موارد واضح را بیان کرد زیرا این یک راز آشکاری است که امروزه به نمایش گذاشته شده است.

تا به امروز کشورهای عربی تلاش کرده اند که ارتباط خود با اسرائیل را از چشم مردم دور نگه دارند زیرا عادی سازی با اسرائیل در خیابان های عرب به عنوان خیانت به آرمان فلسطین تلقی می شود. با این حال در چند سال گذشته گزارش های زیادی در مورد روابط فزاینده اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس در پشت صحنه به ویژه در رسانه های ایالات متحده و اسرائیل منتشر شده است. جلسات متعددی بین مقامات یا بازرگانان اسرائیلی و عربی در رسانه ها به بیرون درز کرده است، احتمالاً برای این که مردم عرب به ایده فصل جدید با تل آویو عادت کنند. به نظر می رسد یکی از آن کشورهای حاشیه خلیج فارس که با اسرائیل روابط پنهانی دارند عربستان سعودی است. اگرچه پادشاه سلمان به ترامپ گفت كه ریاض فعلاً به دنبال عادی سازی روابط با اسرائیل نیست و از فلسطینی ها حمایت می کند، اما پس از آن گزارش های خبری، امروز می دانیم كه این پادشاهی به عنوان بخشی از تغییر سیاست به خصوص در دوران ولیعهدی محمد بن سلمان مثل امارات متحده عربی چند سال است كه با اسرائیل روابط پنهانی دارد.

چندین رسانه آمریکایی و اسرائیلی ادعا کردند که در سال 2018م عربستان سعودی با خرید ابزار جاسوسی از یک شرکت امنیت سایبری اسرائیل، روابط مخفی با این کشور شروع کرده است. برای یادآوری، گروه «ان اس او» به ایجاد یک توافق چند میلیون دلاری با عربستان سعودی برای کمک به ریاض در نظارت بر مخالفان از جمله جمال خاشقچی روزنامه نگار واشنگتن پست که در کنسولگری عربستان در ترکیه به قتل رسید، متهم شد، اما طبق منبعی که من به آن رسیده ام، یک سند کاملاً محرمانه به تاریخ 19 دسامبر  2017 از وزارت امور خارجه مصر منتشر شده نشانگر اخرین دور مذاکرات مستقیم و پنهانی بین عربستان سعودی و اسرائیل است. این سند در مورد شروع مذاکرات پیرامون توافق نامه مرزی در دریای سرخ از جمله جزایر تیران و صنافیر بین مصر و عربستان می باشد که به عنوان بخشی از توافق رسما به عربستان واگذار شد. این توافق نامه توسط پارلمان مصر و عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور در 24 ژوئن 2017 تصویب شد. جزیره تیران و همچنین صنافیر که 2.5 کیلومتر از آن فاصله دارد، دریای سرخ را به خلیج عقبه متصل می کند که از اهمیت استراتژیکی در منطقه برخوردار است و در ورودی تنگه تیران واقع شده است. این یک گذرگاه دریایی مهم به بندرهای بزرگ عقبه اردن و ایلات اسرائیل است.

سند طبقه بندی شده ای که من دیدم نشان می دهد که ایالات متحده از زمان آغاز مذاکرات تعیین مرزهای دریایی  که در 8 آوریل 2018 امضا شد، در مذاکرات بین ریاض و قاهره شرکت کرده است. سپس موجی از خشم در مصر ایجاد شد به این دلیل که عربستان سعودی حاکمیت جزایر تیران و صنافیر را بدست آورد. این سند همچنین جزئیات زیادی در مورد قدرت یابی سریع محمد بن سلمان مطرح می کند. ظاهر ولیعهد برای رسیدن به سلطنت سعودی دو اطمینان به دولت ترامپ داد: افزایش روابط اقتصادی با آمریکا و همکاری های منطقه ای با اسرائیل. مورد دوم شامل عادی سازی با اسرائیل و همچنین همکاری در زمینه ایجاد شهر نئوم می باشد. نئوم  بخشی از چشم انداز 2030 محمد بن سلمان با هزینه 500 میلیاردی برنامه ریزی شده در سواحل غربی عربستان می باشد که می تواند از تخصص اسرائیل در حوزه های تولید، بیوتکنولوژی و امنیت سایبری برخوردار شود.

بر اساس این سند با هدف اطلاع رسانی به وزیر امور خارجه مصر، محمد بن سلمان قول داد که با اسرائیل در مسئله جزایر تیران و صنافیر که تنها دسترسی اسرائیل از خلیج عقبه به دریای سرخ است، گفتگو کند. دونالد ترامپ به همین ترتیب از محمد بن سلمان در مقابل خشم جهانی برای قتل جمال خاشقچی حمایت کرد. همچنان فشار بزرگی برای سوق دادن پادشاهی در شناسایی رسمی اسرائیل وجود دارد. ریاض اکنون از تبدیل روابط پنهانی خود به روابط مستقیم و علنی با اسرائیل مقاومت می کند، زیرا در صورت علنی سازی، بیشتر از امارات در معرض خطر می باشد. با این حال، نگه داشتن این راز در پشت درهای بسته برای عربستان اجتناب ناپذیر است و در پایان مجبور خواهد شد که عادی سازی کامل با اسرائیل را اعلام کند.